Cúng cô hồn là một hoạt động tâm linh có bắt nguồn từ Trung Quốc và hiện nay khá phổ biến tại các vùng miền ở Việt Nam. Cúng cô hồn là thực hiện các nghi thức cúng tế cho các cô hồn, thường thì vào tháng 7 âm lịch, trong lịch Lễ Vu Lan (Phật Giáo).
Nguồn gốc cúng cô hồn
Theo quan niệm Tâm linh con người có 2 phần: Hồn và Xác. Khi chết, hồn lìa khỏi xác, phần xác bị phân huỷ, còn phần hồn sẽ tiếp tục tồn tại. Theo mỗi quan niệm tôn giáo, phần hồn sẽ về trời, Tây Phương cực Lạc, xuống địa ngục hoặc đầu thai kiếp sau (kiếp người hoặc vật),.. tuỳ thuộc vào những việc họ làm Phúc – hoạ, lành dữ khi còn sống. Những người chết oan, hoặc do nghiệp tạo xấu nên các cô hồn này thường chưa được tiếp nhận nên phải lang thang, chịu đói rét, khổ cực đày đoạ,…cũng có những cô hồn đi quấy phá đến người còn sống. Cô hồn cũng có tính cách giống con người trên dương trần.
Vì tin có linh hồn nên đa số người Việt Nam giữ tục lệ thờ cúng tổ tiên và người thân đã qua đời, kể cả khi việc thờ cúng này không phù hợp với giáo lý của tôn giáo mà họ theo. Cúng cô hồn có thể là một hành vi mang tính nhân đạo, để "cứu giúp" những linh hồn khốn khổ. Nhưng đồng thời, cúng cô hồn cũng có thể là một hình thức "hối lộ" để khỏi bị các oan hồn quấy phá, hoặc để được họ "hỗ trợ".
Cúng cô hồn vào ngày nào
Có những gia đình làm kinh doanh, họ cúng cô hồn nhiều lần trong năm, thường vào các ngày 2 và 16 âm lịch mỗi tháng. Trong các dịp cúng giỗ, ngoài cúng vái tổ tiên, người ta còn làm một mâm cỗ để cúng cô hồn. Dịp cúng cô hồn lớn nhất là ngày rằm tháng bảy, trùng vớ Lễ Vu Lan (Phật giáo) Một số người tin rằng việc cúng cô hồn bắt nguồn từ ngày lễ Vu Lan này.
Cách chuẩn bị mâm cúng cô hồn
Mâm cúng cô hồn thường có những mục như sau:
– Muối gạo (1 dĩa)
– Cháo trắng nấu loảng ( 12 chén nhỏ ) , hay là cơm vắt : 3 vắt
– 12 cục đường thẻ .
– Giấy áo, giấy tiền (có thể là tiền thật nhưng là mệnh giá nhỏ) .
– Mía (để nguyên vỏ và chặt tùng khúc nhỏ độ 15 cm )
– Bánh, kẹo, tiền mặt (tiền thật, các loại mệnh giá).
– Bỏng ngô, khoai lang luộc, ngô luộc, sắn luộc.
– Hoa, quả 5 loại 5 mầu (ngũ sắc)
– Nước : 3 ly nhỏ, 3 cây nhang , 2 ngọn nến nhỏ.
Không cúng xôi, gà, đồ mặn trong lễ cúng cô hồn. Khi rải tiền vàng ra mâm, để 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc, mỗi hướng từ 3-5-7 cây hương. Bày lễ và cúng ngoài trời.
Trong mâm cúng cô hồn thì cháo loãng là không thể thiếu vì dân gian quan niệm rằng những linh hồn bị đày đọa phải mang một thực quản nhỏ hẹp nên không thể nuốt được thức ăn thông thường. Muối và gạo sau khi cúng xong phải rải xuống đường mang ý nghĩa tiễn cô hồn đi.
Cúng cô hồn vào thời điểm nào là thích hợp
Vào dịp rằng tháng 7 lễ Vu Lan. Người người nhà nhà sẽ lựa chọn một ngày trước rằm tháng 7 để sắm đồ lễ cúng:“ Ngày Rằm tháng 7 không phải ở chỗ mâm cao cỗ đầy, mà ở thái độ và lương tâm của mỗi người.
Riêng việc thiết lập mâm lễ cúng cho những cô hồn chưa siêu thoát thì nên thực hiện vào buổi chiều tối. Mâm lễ cúng cô hồn nên đặt ngoài sân, hoặc ngoài vỉa hè trước nhà. Nếu không muốn cúng cô hồn tại nhà có thể cúng tại chùa.”
Việc cúng Rằm tháng 7 tại tư gia nên thực hiện theo các khóa lễ sau: cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên, cúng thí thực cô hồn và phóng sinh.
Lưu ý: Cách mời vong đi sau khi cúng cô hồn xong
Nhiều gia đình mời cô hồn về nhà cúng chúng sinh, nhưng khi xong nghi lễ không biết mời đi, nên cô hồn vẫn luẩn quẩn trong nhà quấy quả gia chủ. Vì vậy, sau khi nghi lễ cúng xong, các gia đình nhất định phải vãi gạo, muối ra sân, ra đường và đốt vàng mã.
Việc cúng bái, kiêng kị thì gần như đất nước nào cũng có, dù nước tiên tiến, hiện đại nhất. Kiêng ở một góc độ nào đó giúp con người được vững tâm. Từ xưa đến nay, trong văn hóa tâm linh của hầu hết dân tộc trên thế giới đều có những tập tục, nhằm có được may mắn, tránh vận xui rủi. Tuy nhiên, không nên sa đà vào mê tín.
Bài văn khấn Cúng Cô hồn:
KÍNH LỄ MƯỜI PHƯƠNG TAM BẢO CHỨNG MINH
Hôm nay ngày……tháng……năm………………(Âm lịch).
Con tên là:…………………..tuổi……………….Ngụ tại số nhà …, đường…, phường (xã)… , quận (huyện ) ……………, tỉnh (Tp):…………………
Trân trọng kính mời các chư vị khuất mặt, khuất mày, kẻ lớn, người nhỏ, thập loại cô hồn, các đảng phái, âm binh ngoài đường, ngoài xá, hữu danh vô vị, hữu vị vô danh, các chiến sĩ trận vong, đồng bào tử nạn, chết bờ chết bụi, chết sông, chết suối,…về nơi đây hưởng lộc thực đầy đủ…
Phát lòng thành tịnh, thiết lập đạo tràng, bày tiệc cam lồ, Kỳ an gia trạch, Kỳ an bổn mạng. Nhờ ơn tế độ, thêm sự phước duyên, nguyện xin gia đình yên ổn, thuận lợi bán buôn, phù hộ được buôn may bán đắt, mọi sự được sở cầu như ý, dòng họ quy hướng đạo mầu, con cháu học hành tinh tiến, nguyện cầu thế giới hòa bình, nhơn sanh phước lạc.
Nam mô Phật, Nam mô Pháp, Nam mô Tăng. Độ cho nhứt thiết siêu thăng thượng đài.
– Chân ngôn biến thực : ( biến thức ăn cho nhiều )
NAM MÔ TÁT PHẠ ĐÁT THA, NGA ĐÀ PHẠ LÔ CHỈ ĐẾ , ÁN TÁM BẠT RA , TÁM BẠT RA HỒNG ( 7 lần )
Chân ngôn Cam lồ thủy: ( biến nước uống cho nhiều )
NAM MÔ TÔ RÔ BÀ DA, ĐÁT THA NGA ĐA DA, ĐÁT ĐIỆT THA. ÁN TÔ RÔ, TÔ RÔ, BÁT RA TÔ RÔ, BÁT RA TÔ RÔ , TA BÀ HA ( 7 lần )
Chân ngôn cúng dường: ÁN NGA NGA NẴNG TAM BÀ PHẠT PHIỆT NHỰT RA HỒNG (7 lần).
Sau khi cúng xong, các vật phẩm cúng cô hồn không đem vào nhà. Đồ mã đốt ngay tại chỗ. Đĩa muối gạo rải ra tám hướng.